“Tanrıya şükür, burada her şeyim var. Hayatımda yalnız bir şey eksik: Horoz sesi!...” diyordu New York’ta yaşayan Denizlili zengin bir işadamı. Bahsettiği horoz Denizli horozuydu. Horoz özlemini kelimelere dökerken modern dünyanın bir gerçeğini de dile getiriyordu.

"“Ben bir şafak vakti Denizli’de horoz sesleri arasında doğmuşum... Sonra da yıllarca aynı güzel sesle uyandım... Her sabah muntazam kurulmuş bir saat gibi öten horozumun sesiyle yataktan fırlıyordum. Şimdi sana bir şey söyleyeyim mi?... 21 yıldır burada horoz sesi işitmiyorum... Modern şehirciliğin ilk alıp götürdüğü şey, altın sesinden çok daha tatlı olan horoz sesi... Uygar hayat kentte, evvela horozun sesini kesiyor...”

Denizli’nin sembolü olan “Denizli Horozu”, renk ve vücut yapısı itibariyle ahenkli uzun ve güzel ötüşleriyle, ilimize en uzak yörelere kadar isim yapmış yerli bir ırkımızdır. Bazılarına göre Osmanlı İmparatorluğu zamanında Arnavutluk’tan İstanbul’a getirilen uzun ötüşlü Berat horozlarının Denizli’ye getirilmesi ve Denizli’deki yerli tavuklarla melezlenmesinden oluştuğu söylenmekte ise de bu doğru değildir. Zira renk ve vücut yapısı bakımından aralarında hiçbir benzerlik yoktur. Denizli horozu bu bölgedeki insanların eskiden beri uzun ötüşlü horozlara gösterdikleri özen sonucu kendiliğinden oluşmuş bir ırktır.

Denizli Horozu’nun gözleri siyah ve sürmelidir. Bacakları koyu gri veya mor, ibik balta ibik şeklinde, kulakçık kırmızı veya kırmızı üzerinde beyaz benekli genel renk, siyah kirli beyaz ortaklaşa karışım halindedir. Bazen kanat tüyleri üzerinde kahverengi renkler bulunur. Al horozlarda ise siyah-kırmızı ortaklaşa karışım halindedir. Canlı ağırlık ortalama 3-3.5 kg civarındadır. Denizli Horozları renklerine, vücut yapılarına ve ibik şekillerine göre 3’e ayrılır. Renklerine göre DEMİRKIR, PAMUKKIR, KINALI, AL, SİYAH ve KÜRKLÜ olmak üzere 6 tipe ayrılırlar. Vücut yapılarına göre YÜKSEK BOYUN, SÜLÜN ve KÜPELİ olmak üzere 3 tipi vardır. İbik şekillerine göre GENİŞ İBİK ve DAR İBİK olmak üzere 2 tipi vardır.

Denizli Horozu’nun sesi, tonuna ve netliğine göre de sınıflandırılır. Ses tonuna göre İNCE, DAVUDİ, KALIN SES olmak üzere 3’e ayrılır. Davudî ses, ince sesle kalın ses arasında ve kalın sese yaklaşan tek bir sesdir. Niteliğine göre net ses, hüzünlü ses, cırlak ses, dalgalı ses (alaycı ses) olmak üzere dörde ayrılır.

Denizli Horozlarının ötüşleri bütün kabiliyetin ortaya konulmasıyla yapılır. Ötüşleri, ötüş anındaki vücut pozisyonuna göre ASLAN ÖTÜŞ, KURT ÖTÜŞ, YİĞİT ÖTÜŞÜ, PUS ÖTÜŞ olmak üzere dörde ayrılır.

İyi bir Denizli Horozu’nda görünüş canlı; bacaklar, boyun uzun ve kuvvetli; göğüs geniş ve derin; kuyruk dik başa doğru meyilli olmalıdır. Tavukta da aynı özellikler aranır. Denizli Horozlarının birinci yılda ötüş uzunlukları 20-25 sn olmaktadır.

DENİZLİ HOROZUNUN ÖZELLİKLERİ

                     Denizli horozları renk ve vücut yapısı itibarı ile ahenkli uzun ve güzel ötüşleriyle  ünü yurt dışına taşan yerli ırkımızdır.Tarihi ile ilgili fazla bilgiye sahip olmamakla birlikte  bu bölgedeki  insanların  uzun ötüşlü horozlara gösterdikleri ihtimam neticesinde günümüze kadar gelmiş lokal bir ırktır.

MORFOLOJİK VE FİZYOLOJİK ÖZELLİKLERİ

CİVCİVLERDE:

Civcivler siyah renktedirler. Yumurtadan çıktıktan sonra ilk  1-1,5 ay zarfında tedrici olarak tüylerini dökerler. Yalnız kanat uçları ve göğüs altı tüylüdür. On beş gün kadar  bu vaziyette kaldıktan sonra tekrar tüylenmeye başlarlar. En geç kuyruk tüyleri çıkar. Tüy dökümünden sonra çıkan yeni tüyleri renkli olanlar horoz, siyah olanlar tavuk olarak belirginleşirler.
                 

TAVUKLARDA:

Ortalama canlı ağırlık 2-2,5 kğ kadardır. Yıllık yumurta verimi ortalama 90-130 civarındadır. Yumurtlama yaşı altıncı ay civarıdır. Yumurta orta irilikte 55-60 gr dır.Vücut rengi siyahtır. Bazen boyun kısmi kirli beyaz karışımı ile kırçıllı bir renk gösterir. Gözler siyah ve sürmelidir.Bacaklar gridir.

HOROZLARDA:

Gözler siyah ve sürmelidir. Bacaklar  koyu gri,boyun uzun,kulakçık kırmızı veya siyah kirli beyaz karışım halindedir. Canlı ağırlık ortalama3-3,5 kğ civarındadır. Aşım kabiliyetleri yüksektir.Genel olarak 5-6 tavuğa 1 horoz hesap edilir.

HOROZLARIN TİPLERİ:

  A -Renklerine Göre: Pekmez kefi, Demirkır, Pamukkır, Al, Kürklü olmak üzere 5 tipe ayrılır. Pamukkırın beyaz rengi demirkıra nazaran daha   fazladır. Pekmez kefinde kanatlarda ve sırt bel bölgesinde kahverengi, koyu sarı renkli tüyler vardır. Al horoz ise klasik horoz görünümündedir.   Kürklü tiplerin boyun arkasında siyah tüyler muntazam olarak sıralanmış olup kürk görünümü vermektedir. Fakat Kürklü renge pek   rastlanılmamaktadır. Görüntü bakımından En fazla rağbet gören pekmez kefi’ dir.

  B- Vücut Yapılarına Göre:3 tipi vardır.Yüksek Boyun . Boyun dik, kalın ve uzundur. Boyun arkasında tüyler arkaya doğru hafif kıvrık ve   kabarıktır.Vücut geriye doğru yere yaklaşacak şekilde meyillidir. Bacaklar kısadır. Küçük görünüşlü fakat ahenklidir. Çoğu zaman kanatlarını   kabartarak çalımlı bir duruşu vardır. Bu yüzden halk arasında ters kanat tabir edilir. Küpeli:Edalı baş atarak seyirciyi süzer. Sanatını satmasını bilir.   4-5 kere kısa ses verir . Ondan sonra esas ötüşünü yapar. Küpe takınmış genç kızları andırır bir hali vardır.

  C-İbik Şekillerine Göre:Geniş ibik ve dar ibik olmak üzere iki tipi vardır. Gülibik tipi kaybolmuştur.

  SES VE ÖTÜŞ ÖZELLİKLERİ:

  Tonuna Göre:İnce,Kalın ve Davudi olmak üzere 3 tiptir.
  Netliğine göre: Net ses: Makbul olan ses tipidir. Ney den çıkıyormuş gibi hüzün hissedilir. Ender rastlanır. Alaycı ses de denilir Dalgalıdır.
  Cırlak ses:Ses cırlar.Son ikisi makbul değildir.
  Ötüşleri: Yalancı ve esas olmak üzere ikiye ayrılır.
  Yalancı ötüş kesik-kesik olandır.
  Esas ötüş ise bütün kabiliyetinin ortaya konularak yaptığı ötüstür.Esas ötüş;Ötüş anındaki vücut pozisyonuna göre dörde ayrılır.
  Aslan Ötüş Baş ve boyun biraz yukarıdadır Yay gibi biraz gergindir. Boyun tüyleri aslan yelesi gibi kabarır. Baş ve boyun tamamen yukarıya            uzanmıştır. Kuyruk tarafı oturacakmış gibi yere yaklaşır.
  Kurt ötüşü : Baş ve boyun tamamen yukarı uzanmıştır. Kuyruk tarafı oturacakmış gibi yere yaklaşır.
  Yiğit Ötüşü:Normal duruşunu bozmaz. Göğsünü kabartır. Başını hafifçe ileriye uzatır. Rahat bir şekilde
  Pus Ötüş:Horoz yere yatacakmış gibi bir durum alır. Makbul ötüş değildir.Ötüş hususunda ötüşün
  başlama ve bitişi de önemlidir. Başlangıçta ötüşün temposu yavaş yavaş hızlanmalı, bitişte de tempo daha yvaş yavaş alçalmalı ve birden   kesilmemelidir. Birinci yılda ötüş uzunluğu 20 sn civarındadır. ikinci ve üçüncü yılda bu süre artmaktadır. Denizli horozunun görünüşü   canlı,bacaklar yüksek,boyun uzunve kuvvetli, göğüs geniş ve derin , kuyruk dik ve başa doğru meyilli olmalıdır.